Wkładka
antykoncepcyjna (IUD) znana jest już od wielu lat, a jej historia sięga
starożytności. Początkowo wykonywana była z różnych materiałów takich
jak np. drewno, szkło, złoto lub srebro. Wraz z rozwojem cywilizacji,
kiedy rozpowszechniono tworzywa sztuczne i zaczęto ich używać do wyrobu
wkładek, zwiększyła się ich skuteczność, przez co zainteresowanie tą
formą antykoncepcji znacznie wzrosło.
Choć od czasu rozpowszechnienia
doustnej antykoncepcji hormonalnej wkładka antykoncepcyjna nieco
straciła na swej popularności, to obecnie można zauważyć powrót
zainteresowania tą formą antykoncepcji. Ze względu na swoje wady jak i
zalety ma ona zarówno wielu zwolenników, jak i przeciwników. Ze względu
na fakt, iż podstawowym mechanizmem działania większości z nich jest
przede wszystkim efekt antyimplantacyjny, zahamowania natury moralnej
pojawiające się w związku z tym u wielu kobiet powodują, iż wiele z
nich rezygnuje z tej formy antykoncepcji.
Ogólna charakterystyka IUD Wkładka antykoncepcyjna jest popularnym środkiem antykoncepcyjnym. Należy do mechanicznych środków zapobiegania ciąży.
Jest to przedmiot wykonany z elastycznego tworzywa sztucznego,
obojętnego dla organizmu ludzkiego, zakończony kilkoma lub jedną nitką,
umieszczany w dnie jamy macicy. Obecnie znane są 3 rodzaje wkładek:
obojętne, zawierające jony metali (miedzi ? najczęściej stosowana,
srebra, złota, platyny) oraz uwalniające hormon (lewonorgestrel - LNG).
Wkładki obojętne używane są już sporadycznie ze względu na większą
ilość przypadków niedostatecznego działania antykoncepcyjnego, w
związku z tym, iż są one znacznie mniejsze aniżeli pozostałe, a ich
działanie ogranicza się do efektu antyimplantacyjnego. Miedź oraz
hormony zwiększają skuteczność antykoncepcyjną wkładki. Ze względu na
nieco różny mechanizm działania wkładek zawierających miedź oraz
uwalniających hormony (wewnątrzmaciczny system hormonalny -
uzupełnienie działania tradycyjnej wkładki o uwalnianie hormonu) w
literaturze omawiane są one często jako odrębne formy antykoncepcji.
Początkowo wkładki hormonalnie czynne zawierały czysty progesteron.
Obecnie stosuje się pochodną progesteronu ? lewonorgestrel.
Udostępnienie tego rodzaju wkładek uznane zostało za największy postęp
w odwracalnej antykoncepcji od czasu wynalezienia klasycznej pigułki.
Wkładka ta składa się z ramki wykonanej z polietylenu w kształcie
litery T, na ramieniu której znajduje się zbiornik z 52 mg
lewonorgestrelu.
Wybór IUD jako metody zapobiegania ciąży Przed
podjęciem decyzji o założeniu wkładki należy skonsultować się z
lekarzem, który ma obowiązek przedstawić wszelkie wady i zalety danej
metody. Jeżeli nie istnieją bezwzględne przeciwwskazania wkładka może
być zakładana każdej kobiecie, jeżeli tylko po przedstawieniu jej
wszystkich możliwych form antykoncepcji wyrazi ona taką chęć. Nie
zaleca się jej jednak nieródkom oraz młodym kobietom ze względu na
możliwe powikłania w trakcie jej stosowania, mogące w przyszłości
upośledzać płodność. Najczęściej polecana jest kobietom, po 35 roku
życia, które już rodziły lub nie wyrażają chęci posiadania potomstwa.
To lekarz wybiera rodzaj i kształt wkładki, która musi być dopasowana
indywidualnie do każdej kobiety. Sprzedawana jest wyłącznie na receptę.
Wkładka stanowi alternatywną metodę antykoncepcyjną dla kobiet, które z
różnych przyczyn nie mogą stosować tabletek antykoncepcyjnych.
Skuteczność IUD Skuteczność
antykoncepcyjna wkładki uzależniona jest zarówno od umiejętnego jej
założenia, techniki umieszczenia wkładki, wieku, jak również od
długości i prawidłowości jej użytkowania przez kobietę. Duże znaczenie
ma również kształt, rodzaj oraz odpowiednie dobranie wkładki dla danej
kobiety, a także skrupulatność przestrzegania zaleceń dotyczących
stosowania tej metody. W zależności od rodzaju wkładki, jej skuteczność
szacuje się na okres
5 ? 7 lat. Okres działania antykoncepcyjnego podawany jest przez
producenta w ulotce informacyjnej dołączonej do opakowania. W
porównaniu z innymi (prócz hormonalnej) metodami zapobiegania
niechcianej ciąży cechuje się ona stosunkowo dużą skutecznością.
Wskaźnik Pearla (liczba niepożądanych ciąż/100 kobiet stosujących tę
metodę), w zależności od rodzaju stosowanej wkładki wynosi około 0,6 ?
0,8. Dla wkładek uwalniających hormony wskaźnik Pearla jest znacznie
korzystniejszy i wynosi 0,1 ? 0,2.
Zalety Podstawową
zaletą wkładki antykoncepcyjnej jest jej duża skuteczność. Nie wymaga
od kobiety systematyczności i dyscypliny, jak w przypadku doustnej
antykoncepcji hormonalnej. Jest ona niewidoczna ?gołym okiem?, w
przeciwieństwie do plastrów antykoncepcyjnych, a także daje kobietom
dużą swobodę nie zaburzając aktywności seksualnej. Nie wykazuje
niepożądanych działań ogólnoustrojowych i daje całkowitą odwracalność
efektu antykoncepcyjnego. Wkładka antykoncepcyjna może być wyciągnięta
w każdej chwili, bez względu na dzień trwania cyklu, a płodność powraca
bezpośrednio po jej usunięciu. Czynność gonad oraz endometrium szybko
powracają do stanu fizjologicznego. Wkładka zawierająca miedź oraz
obojętna może być stosowana u kobiet karmiących piersią.
Może być założona już w 6 tygodni po porodzie fizjologicznym bądź
cięciu cesarskim. Nie bez znaczenia jest również koszt wkładki. Jest to
jedna z teoretycznie najdroższych form antykoncepcji, jednak należy
wziąć pod uwagę fakt, że decydując się na wkładkę wydatek jest
jednorazowy, a zabezpieczenie zapewnione przez kilka lat. Wkładka
uwalniająca lewonorgestrel zmniejsza objawy endometriozy, rzadziej
tworzą się mięśniaki macicy, zmniejsza również utratę krwi
miesiączkowej, przez co zwiększa poziom żelaza we krwi. Wykazuje także
korzystny wpływ na krwawienia (zmniejsza je), zapobiega przerostom
endometrium a także może być stosowana jako uzupełnienie w HTZ. Daje
ona efekt nie tylko antykoncepcyjny, ale również
terapeutyczno-leczniczy.
Mechanizm działania wkładki Główne
działanie wkładki wewnątrzmacicznej uzależnione jest od jej rodzaju.
Polega na blokowaniu zapłodnienia poprzez stwarzanie przeszkody dla
plemników, upośledzeniu ich ruchliwości oraz wywołuje efekt
antyimplantacyjny, czyli uniemożliwia ewentualne zagnieżdżenia się
zapłodnionej komórki jajowej poprzez zmiany, jakie wywołuje w
endometrium (błonie śluzowej macicy). Założona wkładka wywołuje wiele
zmian w narządzie rodnym. Obserwuje się je zarówno na poziomie
komórkowym, jak i biochemicznym. Po założeniu wkładki następuje znaczny
wzrost poziomu leukocytów w błonie śluzowej macicy, a także w płynie
macicznym i jajowodowym. Jest to typowa reakcja organizmu na tzw.
?ciało obce?. Reakcja ta ulega wzmocnieniu w przypadku wkładek
zawierających miedź, wpływając tym samym na układy enzymatyczne oraz
receptory hormonalne. Zawarta w tego typu wkładkach miedź jest także
toksyczna zarówno dla samych plemników, jak i dla tworzącej się
blastocysty oraz komórek jajowych. W pierwszym miesiącu od założenia
wkładki z miedzią stężenie tego pierwiastka w jamie macicy osiąga
wartości embriotoksyczne. Zawarte w wydzielinach dróg rodnych komórki
zapalne zaburzają również transport plemników oraz zapłodnienie.
Nieco inaczej na drogi
rodne wpływają wkładki uwalniające hormon. Z umieszczonego zbiornika
zawierającego hormon zostaje on cyklicznie uwalniany do śluzówki jamy
macicy. Najpopularniejszą wkładką jest wkładka uwalniająca
lewonorgestrel. Zawiera ona niewielką dawkę hormonu, która działa
wyłącznie w miejscu podania i powoduje, że śluzówka macicy przestaje
reagować na estrogeny. Jednorazowo uwalniane jest 20 mikrogramów
lewonorgestrelu na dobę. Hormon ten prócz hamowania owulacji (w około
połowie przypadków), zmniejsza przepuszczalność śluzu szyjkowego dla
plemników, powoduje zgrubienie śluzówki szyjki macicy, zmienia
morfologię błony śluzowej macicy, zapobiega rozrastaniu się
endometrium, a także blokuje receptory estragenowe oraz progesteronowe.
Pobudza także produkcję glikodeliny A, która uniemożliwia połączenie
plemnika z komórką jajową.
|